Korleis gitardiktet vart til

(her ligg tekstens ”eg” svimlande nær frk. K)
Eg fekk spørsmål om kva eg tenkjer når eg gjev dikta mine form, eit spørsmål det fyrst såg ut til å ikkje vera eit svar på. Men så har eg tenkt litt då, fundert på korleis eit dikt blir til i meg. Som eit døme, følgjer prosessen som leida fram mot dette diktet. (Eg er usikker på om kva som er best, å lesa resultatet før eller etter utlegginga av prosessen bak.)

Eg sit på ein benk i ein liten park ved Solli-plass og prøver å stenga ute lyden av trafikken bak meg til fordel for fontena si lengtfremkallande klukking. Eg tvinger blikket mitt bort frå reklamesøylene med HogM sin bikinikledde sommarbodskap. På ein benk litt lenger borte, sit ein kar og halvsøv, og eit foreldrepar leiker med eit barn på ein grasflekk. Folk kjem stadig bort til staden der eg sit, for eg sit under eit tre med vedunderlege kvite blomar som gret mjuke kronbladtårer over meg.

I notatboka har eg skrive nokre linjer i grønt, eit resultat av eit bilete som svevde i meg nokre dagar tidlegare og som har fått sine to fyrste, prøvande utformingar. Metaforen som ligg til grunn er denne: Både menneske og gitarar har hals.

1. utkast:
”Ei spent gitarstreng/Du rører ved halsen/min, stemmer sjette streng til F/slik at dei som ikkje er deg og som er utan musikalitet/ikkje forstår at eg er stemt annleis og då/heller ikkje kan få fram dei mjuke klangane/Men dei nektar å forhalda seg til anna enn/Ein Annan Dag Gjekk Ho Einsam”

Fleire linjer er overstrokne, og det massive diktet fyller nesten opp ei heil side. I parken, eg skriv no med blå penn, gjev eg gitaren ein ny sjanse. 4. utkast blir som følgjer:

”Fingrande dine/glir oppover halsen/Herda hud som/ikkje let seg merka/av strengestålet/Du let tonen dirra/til han døyr/Før du stemmer sjette streng til F/Ein Annan Dag/Gjekk Ho/ikkje lenger/Einsam”

Eg liker leiken med hugseregelen for gitarens tonar. For dersom siste streng blir F, korleis går ho då? Forelska? Fanga? Forvirra? Eg har dessutan sansen for ”Du let tonen dirra/til han døyr”.

Men diktet er likevel ikkje ferdig. Eg må la det kvila seg ei stund. Det er framleis for stort og utflytande, og eg er redd eg må gjeva det opp.

Då eg fem dagar seinare kjem heim klokka to om natta, har noko skjedd med diktet. Eg set meg umiddelbart ned i trappa og skriv noko som nesten vert greitt nok:

”Fingrande dine glir/over halsen/herda hud mot/stål/6. strengs stemmeskrue vert stramma til F/så ingen andre veit kva eg/seier.”

Til mi store skrekk, hadde eg fjerna begge dei elementa eg tidlegare var så glad i. Men det er ei sjølvplagande handling eg i grunnen set pris på, ettersom det på skriveverkstadlinja vart prenta inn i meg at ein ofte må ta livet av hjartebarna sine for at noko skal bli bra. Dei måtte bort, slik at eg kunne fremma essensen, som altså viste seg å vera noko i denne duren (OBS! Dette er sjølvsagd berre mi tolking, ikkje lat han prega lesinga di av diktet!): ”Å vera nær eit anna menneske, endrar noko i oss.” Sjå! Kor tomt og lite vakkert det er å når den tørre tanken vert skriven utan eit bilete!

I det endelege resultatet er det den fyrste strengen som vert stramma. Eg mista altså heile poenget med at måten "Ho" går på i hugseregla vert endra. Årsaka til at eg valte å bytta streng, er at den øvste strengen tener som grunntone, noko som gjer endringa som vert framkalla i møtet endå meir grunnleggande.

Dette diktet av Olav H. Hauge kan stå som eit uttrykk for idealet om det korte og komprimerte som eg strekk meg etter:

”Eg ser du har lært

Eg likar/at du/brukar/få ord,/ få ord og/ stutte setningar/ som driv i ei skurbye/ nedetter sida/ med ljos og luft/ imillom. / Eg ser du har lært/ å rigla upp/ eit vedlad i skogen, / godt å leggja det/ i høgdi/ so det turkar; /legg ein det lågt og langt/ ligg veden og røytest.”