Mausoleet

Me får beskjed om å ta plast kring skorne våre, og me blir bedne om å skrua av mobilar og røyster. Dørene inn er så låge at eg må bøya meg. Ingen går rank og stolt inn hit.

Me kjem inn i ein stor sal. Det er dunkelt, og eg vert skuffa. Eg trudde lys var naudsynt for å sjå på kunst.

Nokon kviskrar. Det burde dei ikkje gjera. Etterklangen varer i fjorten sekund, lydbølgjene vert lagde over kvarandre, dei veks og veks og fyller heile rommet. Skritta og lyden av kleda våre blir til støy. Kjærasten min skulle ønska han ikkje hadde på seg skinnjakke, og eg håper eg har nok mat i magen til at han held seg roleg. Lydane frå dei som snakkar utanfor, trenger seg inn. Latteren deira er øydeleggande. Pengane deira klirrar i stykkar noko uendeleg vakkert.

Auga mine vender seg gradvis til mørkret. På veggane tek eg til å skimta elskande, nakne kroppar, fødande kvinner, straumar og haugar av spedbarn, foreldre som løftar opp avkommet sitt på strake armar, ei lysande jente. Eg aner konturane av mange fleire. Eg ser skjelett med gapande, flirande kjevar.

Det luktar jord. Lufta er rå og kald. Eg lukkar auga. Lyttar, luktar, held pusten.

Eit drønn. Døra har opna og lukka seg. Nokon kjem inn med ei lommelykt. Lykta lyser på ei urne over døra. Den avdøde har plassert seg sjølv like under staden der han har mala to skjelett som har sex.

Eg tek ein runde rundt i rommet, eg går så forsiktig eg kan. I kvart av hjørna er det plassert svarte skulpturar. Auga mine klarer ikkje å sjå dei skarpt, eg må gjetta meg til kva dei framstiller ut frå vage omriss. Ein kvinnetorso som ser ut som om han er kasta ned frå himmelen. Ei kvinne med ein nyfødd mellom beina. Dei to andre må vera av menn og kvinner, men det er knapt mogleg å skilja den eine kroppen frå den andre.

Ein magisk augneblink står alle i rommet heilt stille. Ingen skravlar utanfor. Stille som i grava, det eksisterer inga omverd. Kroppane våre går i eitt med det dunkle. Me er dei nyfødde, dei elskande, dei fødande, dei daude.

Dei andre går ut, to og to. Til slutt er det berre oss att. Han tek av seg jakka for å røra seg lydlaust. Me veit at det snart er stengetid. Kan hende dei gløymer oss og låser oss inne? Ei veke i dette mørkret, i denne kulda, i denne einskapen med livet og døden. Eg trør på ei laus golvplate, det dundrar.

Rommet vert større, og eg søker meg til den andre levande for å ikkje forsvinna. Eg legg hovudet mitt bakover, slik at eg kan sjå taket. Der oppe skimtar eg kroppar innhylla i tåke.

Utan å sjå på klokka går me ut. Ute er der så mange små lydar at ein ikkje legg merke til dei. Ingen høyrer at nokon går, eller at det rumlar i ein mage. Her er det dagslys, men likevel ser eg mindre enn eg gjorde i mørkret. Kulda har sett seg i kroppen. Eg skrur på mobilen, og finn at det er stengetid, presis. Me ha vore der inne i nesten ein time. Underleg. Vedunderleg.

Emmanuel Vigeland sitt mausoleum er verdt eit besøk.